0 review(s) | Add your review
Rozwój demograficzny województwa pomorskiego do 2035 roku – uwarunkowania i skutki, praca zbiorowa, Izydor Sobczak (red.), Wydawnictwo GSW, Gdańsk 2016, ISBN 978-83-89762-82-5. Stron 158, format 17x24 cm (B5), cena: 27,00 zł
27,00 zł
Dyscyplina: Ekonomia
Nr katalogowy: 082
   
Tytuł Rozwój demograficzny województwa pomorskiego do 2035 roku – uwarunkowania i skutki
  praca zbiorowa
Redaktor naukowy Izydor Sobczak
Autorzy (11) Adamejtis Tadeusz, Bałandynowicz-Panfil Katarzyna, Barańska Zygmunta, Bruski Michał, Kaźmierczak Robert, Maślankowski Jacek, Plenikowska Teresa, Plopa Wojciech, Ruszczyńska Katarzyna, Sobczak Izydor, Strzyżewska Małgorzata
Recenzent prof. zw. dr hab. Janusz Żurek
Rok wydania 2016
Strony 158
Format (cm) 17x24 (B5)
ISBN 978-83-89762-82-5
Cena (zł) 27,00
Dostęp elektroniczny Pozycja dostępna również cyfrowo, plik PDF

Wstęp

Fakty i zjawiska demograficzne nie pozostają w stanie niezmiennym. Uwarunkowane — w czasie i przestrzeni — różnymi czynnikami zmieniają swoją dynamikę i strukturę.

Zawieranie małżeństw, urodzenia, zgony i migracje zmieniają się także w krótkich okresach czasu, wpływając w sposób pozytywny albo negatywny na tempo rozwoju liczebnego i strukturę ludności według płci i wieku. Ustabilizowany w danym okresie ruch naturalny i wędrówkowy ludności wcale nie musi tak przebiegać w nadchodzących latach.

Konieczne jest więc spojrzenie w przyszłość, potrzebna jest wiedza, w jakim zakresie procesy demograficzne, które dokonały się w minionych latach i dokonują się obecnie, wpływać będą na prognozowany rozwój ludności. Należy zaznaczyć, że wiele zjawisk ludnościowych, które wystąpią w przyszłości, zostało już określonych w minionych latach.

Przykłady: liczba dzieci urodzonych w 2014 roku (po uwzględnieniu zgonów i migracji) decydować będzie o liczbie dzieci w klasie I szkoły podstawowej w roku szkolnym 2020–2021. Populacja, która w 2014 roku osiągnęła wiek 18 lat i znalazła się w wieku produkcyjnym, to rezultat liczby urodzeń w 1996 roku. Liczebność kobiet w wieku rozrodczym w latach 2020–2030 uwarunkowana będzie liczbą urodzeń płci żeńskiej, które miały miejsce w okresie 2005–2014.

Można więc powiedzieć, że w demografii przeszłość, teraźniejszość i przyszłość tworzą logiczną całość. Nie przypadkiem też w kilku artykułach tej publikacji przedstawione zostały problemy demograficzne zaistniałe w województwie pomorskim w ostatnich kilku latach.

Należy dodać, że związki i zależności między gospodarką i demografią są liczne i wielostronne, choć w wielu przypadkach niedające się dokładnie określić. Badania w tym względzie bez wykorzystania odpowiednich metod statystycznych i wiedzy teoretycznej dotyczącej prawidłowości rozwoju populacji — są bardzo utrudnione.

*   *   *

Przedmiotem zainteresowania kilkunastu autorów reprezentujących Gdańską Szkołę Wyższą, Uniwersytet Gdański, Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, Urząd Statystyczny w Gdańsku i Polskie Towarzystwo Demograficzne, Oddział w Gdańsku — była prognoza ludności na lata 2014–2050 opublikowana przez Główny Urząd Statystyczny w 2014 roku.

Szczegółowe badania zostały ograniczone do obszaru województwa pomorskiego, a horyzont prognozy skrócony do 2035 roku.

Zawarte w książce artykuły to głównie pokłosie konferencji pt. Rozwój demograficzny województwa pomorskiego do 2035 roku — uwarunkowania i skutki zorganizowanej przez Gdańską Szkołę Wyższą, Polskie Towarzystwo Demograficzne, Oddział w Gdańsku, Urząd Statystyczny w Gdańsku, przy wsparciu Samorządu Województwa Pomorskiego, która odbyła się w dniu 24 maja 2016 r. w Gdańsku.

Na konferencji wygłoszono 13 referatów, ich autorami (według kolejności wygłaszania) byli: Izydor Sobczak (Gdańska Szkoła Wyższa, Polskie Towarzystwo Demograficzne, Oddział w Gdańsku dalej skrót PTD), Maciej Kisała (Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego), Zygmunta Barańska (PTD), Robert Kaźmierczak (Gdańska Szkoła Wyższa, PTD), Teresa Plenikowska (Uniwersytet Gdański, PTD), Jerzy Auksztol (Dyrektor Urzędu Statystycznego w Gdańsku), Małgorzata Strzyżewska (Gdańska Szkoła Wyższa, PTD), Małgorzata Flisik (Naczelnik Wydziału Edukacji Powiatu Tczewskiego), Jacek Maślankowski (Uniwersytet Gdański, Urząd Statystyczny w Gdańsku), Tadeusz Adamejtis (Pełnomocnik Marszałka Województwa Pomorskiego ds. Polityki Senioralnej), Zbigniew Pietrzak (Urząd Statystyczny w Gdańsku, PTD), Michał Bruski (Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku), Katarzyna Bałandynowicz-Panfil (Uniwersytet Gdański).

W dyskusji zabrało głos lub zgłosiło pytania do autorów referatów łącznie 12 osób.

Z pośród trzynastu autorów uprzednio wymienionych, dziewięciu z nich zgłosiło swoje referaty do publikacji, poszerzając jednocześnie ich merytoryczną treść, a uwagi i sugestie zgłoszone w dyskusji i zadawanych pytaniach. Treść dwóch referatów nadesłanych po konferencji, nie była na niej prezentowana. Łącznie publikacja zawiera jedenaście artykułów.

*   *   *

Książka w pierwszej kolejności przedstawia artykuły dotyczące ruchu naturalnego ludności w województwie pomorskim, a więc urodzenia, zgony i wynikający z tych zjawisk przyrost naturalny ludności będący podstawowym czynnikiem kształtującym dynamikę liczby ludności i jej strukturę według płci i wieku. Następnie omawiany jest ruch wędrówkowy, który może powiększać lub zmniejszać stan liczebny populacji.

Kolejny artykuł omawia rozwój liczebny ludności i zachodzące zmiany w jej strukturze według wieku w trójdzielnym podziale typu biologicznego, wyodrębniając populację dzieci, ludzi dorosłych i osoby w starszym wieku. Populacja dzieci i młodzieży rozpatrywana jest bardziej szczegółowo, a mianowicie w podziale na wąskie edukacyjne grupy wieku.

Referaty zamieszczone w końcowej części książki omawiają następstwa wynikające ze zmian w strukturze ludności według wieku.

Publikację zamyka artykuł dotyczący kształtowania się relacji liczbowych mężczyzn i kobiet w województwie pomorskim.

*   *   *

Pokazując tendencje rozwojowe różnych zjawisk demograficznych w nadchodzących latach, przedstawiono jednocześnie wynikające z nich skutki oraz wnioski mogące służyć polityce edukacyjnej, migracyjnej i senioralnej w województwie pomorskim. Należy zaznaczyć, że badania te nie ograniczyły się do ujęcia ogólnowojewódzkiego, lecz podjęto także analizę przewidywanych zjawisk demograficznych w przekroju powiatowym, dla których w prognozie GUS prezentowane były tylko liczby bezwzględne. Zachodziła więc potrzeba obliczenia współczynników niezbędnych do porównań w większej liczbie jednostek administracyjnych, jakimi są powiaty. Takie współczynniki zostały obliczone przez autorów kilku artykułów i dotyczyły urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego, migracji, edukacyjnych grup wieku i starości demograficznej. Dzięki temu powiaty województwa pomorskiego uzyskały istotne informacje statystyczne dotyczące kierunku rozwoju podstawowych zjawisk demograficznych w odstępach pięcioletnich do 2035 roku. Będą one zapewne pomocne w kształtowaniu polityki rozwoju społeczno-gospodarczego i demograficznego na mniejszych obszarach, jakimi są powiaty.

*   *   *

Korzystając z prognozowanych przez GUS dla powiatów województwa pomorskiego liczb bezwzględnych i obliczonych na ich podstawie współczynników demograficznych, należy pamiętać, że przewidywane do 2035 roku stosowne dane, za kilka czy kilkanaście lat mogą się różnić od tych, które rzeczywiście wystąpią w wyznaczonych przez prognozę latach. Mogą one być bardzo zbliżone do siebie, ale mogą też być nieco wyższe lub niższe, jeśli ulegną zmianie dotychczasowe lub wystąpią nowe, nieznane dotąd czynniki kształtujące dane zdarzenia demograficzne.

Warto tu przytoczyć słowa wybitnego nieżyjącego już polskiego demografa Edwarda Rosseta: „[…] prognozy demograficzne nie mogą dać dokładnego czy nie budzącego wątpliwości obrazu przyszłości. Przyszłości nikt nie zna i znać nie może. Jednak logiczne rozumowanie wsparte gruntowną znajomością procesów demograficznych i występujących w nich tendencji, a obok tego umiejętnością posługiwania się nowoczesną metodą rachunków perspektywicznych pozwala w niejednym przypadku wedrzeć się w tajniki przyszłości”[1].

A zatem w prognozie należy cenić to, co na ogół sprawdza się w rzeczywistości, czyli tendencje rozwoju danego zjawiska demograficznego, nie oczekujmy natomiast dokładnych liczb, których ona ze zrozumiałych względów przedstawić nie może.

*   *   *

Otwarcia konferencji dokonał Kanclerz Gdańskiej Szkoły Wyższej prof. nadzw. dr inż. Tadeusz Noch. Powitał przybyłych na konferencję jej uczestników i zgromadzonych gości, między innymi: Członka Zarządu Województwa Pomorskiego Hannę Zych-Cichoń, Dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego Krystynę Dominiczak, Dyrektor Departamentu Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego Kamilę Siwak, Dyrektora Urzędu Statystycznego w Gdańsku Jerzego Auksztola, Prezes Zarządu Okręgu Pomorskiego Związku Nauczycielstwa Polskiego Elżbietę Markowską, Przewodniczącego Regionalnej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” w Gdańsku Wojciecha Książek. Ponadto Kanclerz GSW powitał przedstawicieli Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku, Powiatowego Urzędu Pracy w Gdańsku oraz dziekanów wydziałów Gdańskiej Szkoły Wyższej.

Następnie zabrał głos prof. nadzw. dr hab. Izydor Sobczak Rektor GSW, a zarazem członek Rządowej Rady Ludnościowej i przewodniczący Zarządu Polskiego Towarzystwa Demograficznego, Oddział w Gdańsku. Jako kierownik zespołu organizacyjnego konferencji przedstawił jej cele oraz znaczenie prognoz demograficznych w kształtowaniu polityki społeczno-gospodarczej kraju i jego regionów.

Obradom przewodniczyły: Małgorzata Buńko Zastępca Dyrektora Urzędu Statystycznego w Gdańsku i Sekretarz Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa Demograficznego w Gdańsku Katarzyna Ruszczyńska.

W konferencji uczestniczyło 78 osób. Byli wśród nich przedstawiciele urzędów powiatowych zajmujący się sprawami oświaty, zatrudnienia, służby zdrowia, problemami ludzi w starszym wieku itp.

Na konferencji obecni byli także pracownicy Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego, Wojewódzkiego Urzędu Pracy, nauczyciele akademiccy Gdańskiej Szkoły Wyższej, członkowie Polskiego Towarzystwa Demograficznego, Oddziału Gdańskiego i inni.

*   *   *

Książka, którą oddajemy do rąk czytelnika, może być użyteczna dla wielu osób, zwłaszcza tych zajmujących się prognozowaniem różnych dziedzin życia społeczno-gospodarczego w Samorządzie Województwa Pomorskiego i administracji samorządowej w powiatach itp. Książka może być pomocna w pracy ekonomistom, politykom, nauczycielom itp., bowiem ukazując głęboki regres demograficzny w naszym kraju, zakłócający ciągłość biologiczną narodu, skłania do dyskusji, do rozważań, do podejmowania działań ograniczających — obecne i przewidywane — negatywne zjawiska demograficzne w Polsce i wynikające z nich skutki.

Artykuły w książce mogą być także wykorzystane w nauczaniu takich przedmiotów, jak demografia, statystyka opisowa, polityka społeczna i inne.

 

Izydor Sobczak
Gdańsk, lipiec 2016

[1] E. Rosset, Perspektywy demograficzne Polski, PWE, Warszawa 1962.

Spis treści

  1. Wstęp
  2. Izydor Sobczak, Wojciech Plopa, Zmiany w procesie urodzeń w województwie pomorskim w latach 2002–2035
  3. Zygmunta Barańska, Zgony w województwie pomorskim i ich przestrzenne zróżnicowanie — stan aktualny i prognozy do 2035 roku
  4. Zygmunta Barańska, Kształtowanie się przyrostu naturalnego ludności w województwie pomorskim w latach 2002–2035
  5. Robert Kaźmierczak, Wpływ migracji wewnętrznych i zagranicznych na liczbę ludności w województwie pomorskim w latach 2005–2035
  6. Teresa Plenikowska, Zmiany w liczbie i strukturze ludności według biologicznych grup wieku w województwie pomorskim do roku 2035
  7. Małgorzata Strzyżewska, Zmiany w liczbie dzieci i młodzieży według edukacyjnych grup wieku w województwie pomorskim w latach 2003–2035
  8. Jacek Maślankowski, Szkolnictwo wyższe w województwie pomorskim wobec aktualnych i przewidywanych uwarunkowań demograficznych do 2035 roku
  9. Michał Bruski, Wyzwania dla rynku pracy w województwie pomorskim wynikające z prognozy demograficznej
  10. Tadeusz Adamejtis, Obszary o największych wyzwaniach dla polityki rozwoju regionalnego Pomorza wynikających z procesu starzenia się ludności
  11. Katarzyna Bałandynowicz-Panfil, Konsekwencje starzenia się ludności — srebrna gospodarka i jej ograniczenia
  12. Katarzyna Ruszczyńska, Rozwój liczebny ludności według płci w województwie pomorskim w latach 2000–2035

Errata dla wydania drukowanego

Strona 8 (Wstęp), akapit 4

Na końcu 4. akapitu od góry "Na konferencji wygłoszono 13 referatów […]"

należy uzupełnić:

"Zbigniew Pietrzak (Urząd Statystyczny w Gdańsku, PTD), Michał Bruski (Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku), Katarzyna Bałandynowicz-Panfil (Uniwersytet Gdański)".

Dostęp cyfrowy

Informacja wydawcy do niniejszego wydania cyfrowego (elektronicznego — plik PDF)

Wydanie na licencji Creative Commons CC BY-NC-SA:

  1. Uznanie autorstwa: zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie dzieła i wszelkich jego pochodnych pod warunkiem umieszczenia informacji o twórcy:

informacja o twórcy:
​autor i tytuł rozdziału, (w:) I. Sobczak (red.), Rozwój demograficzny województwa pomorskiego do 2035 roku - uwarunkowania i skutki, Wydawnictwo GSW, Gdańsk 2016

  1. Użycie niekomercyjne: nie należy wykorzystywać utworu do celów komercyjnych.
  2. Na tych samych warunkach: zezwala się na kopiowanie, dystrybucję, wyświetlanie i użytkowanie pochodnych dzieł, pod warunkiem, że będą one opublikowane na takiej samej licencji.

Książka dostępna w Internetowej Bibliotece Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy (PORP).

Link bezpośredni:

Abstract

Demographic development of the Pomeranian Voivodeship until 2035 – conditioning and effects

Abstract

The book describes the demographic situation of the Pomeranian Voivodeship in the recent years; the general census of 2002 and Main Statistical Office (GUS) estimates for the future years were the fundamental research material, with their timespan reaching up to 2013. Statistical data for subsequent years showed a prognosis of demographic development and are reaching as far as 2035.

The area of interest of the authors was the natural demographics of people, including births and deaths, and the resultant natural increase. The book also describes internal and external migration which, when combined with the natural increase, influences the actual increase.

Much attention is devoted to the changes in demographics according to gender, age, and factors that shape those changes. The authors present current and forecast development tendencies of various demographic phenomena, at the same time pointing to their consequences and conclusions that may serve the educational, migration, and senior policies, as well as an employment policy.

The book contains the results of research on the Pomeranian Voivodeship as well as its individual powiats.

Sprzedaż na miejscu lub wysyłkowo na podstawie zamówienia przesyłanego e-mailem:

  Sprzedaż publikacji

W zakładce "Dostęp cyfrowy" ("Dostęp online PDF") do pobrania nieodpłatnie w formie pliku PDF