Prawo własności intelektualnej. Zarys problematyki (wyd. III online)

• Wykaz skrótów … 7
• Wprowadzenie … 11

Rozdział I. Prawo własności intelektualnej

• 1. Pojęcie i zakres przedmiotowy prawa własności intelektualnej … 17
• 2. Rys historyczny prawa własności intelektualnej … 22
• 3. Źródła prawa — wprowadzenie … 27
  
  • 3.1. Charakterystyka i rodzaje źródeł prawa … 27
  • 3.2. Krajowe źródła prawa własności intelektualnej — informacje podstawowe … 32
    
    • 3.2.1. Wybrane krajowe źródła prawa własności intelektualnej — katalog … 33
    • 3.2.2. Wybrane międzynarodowe i unijne źródła prawa własności intelektualnej … 34

Rozdział II. Prawo autorskie i prawa pokrewne

• 1. Zagadnienia podstawowe prawa autorskiego … 39
• 2. Zakres przedmiotowy prawa autorskiego … 41
• 3. Wybrane rodzaje utworów … 46
  
  • 3.1. Utwory efemeryczne … 46
  • 3.2. Prawo autorskie w kuchni … 48
  • 3.3. Wykład jako utwór … 52
  • 3.4. Fotografia jako utwór … 55
  • 3.5. Sztuczna inteligencja w prawie autorskim … 57
  • 3.6. Tatuaż a prawo autorskie … 60
• 4. Ustalenie utworu i jego ochrona — informacje podstawowe … 61
• 5. Słowniczek pojęć podstawowych — wybrane definicje … 68
  
  • 5.1. Utwór opublikowany … 69
  • 5.2. Opublikowanie równoczesne utworu … 70
  • 5.3. Utwór rozpowszechniony … 70
  • 5.4. Nadawanie utworu … 70
  • 5.5. Reemitowanie utworu … 71
  • 5.6. Wprowadzenie utworu do obrotu … 71
  • 5.7. Najmem i użyczenie egzemplarzy … 72
  • 5.8. Odtworzenie utworu … 72
  • 5.9. Instytucje oświatowe … 73
• 6. Twórca i jego prawa … 74
• 7. Twórczość pracownicza … 79
• 8. Dzieła osierocone … 83
• 9. Autorskie prawa osobiste … 89
• 10. Ochrona autorskich praw osobistych … 97
• 11. Autorskie prawa majątkowe … 102
• 12. Czas trwania autorskich praw majątkowych … 109
• 13. Przejście autorskich praw majątkowych … 112
• 14. Dozwolony użytek utworów chronionych … 119
  
  • 14.1. Dozwolony użytek na rzecz beneficjenta … 125
• 15. Podstawowe informacje dotyczące szczególnych regulacji utworów audiowizualnych i programów komputerowych … 127
  
  • 15.1. Utwory audiowizualne … 127
  • 15.2. Programy komputerowe … 131
• 16. Plagiat i prawo cytatu … 135
• 17. Reklama a prawa autorskie … 143
• 18. Prawnokarna ochrona praw autorskich … 146

Rozdział III. Prawa pokrewne

• 1. Prawa do artystycznych wykonań … 152
• 2. Prawa do fonogramów i wideogramów … 155
• 3. Prawo do nadań programów … 157
• 4. Prawa do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych … 159

Rozdział IV. Prawo własności przemysłowej

• 1. Ogólna charakterystyka prawa własności przemysłowej … 163
• 2. Projekt racjonalizatorski … 169
• 3. Wynalazki … 172
  
  • 3.1. Rodzaje wynalazków … 176
    
    • 3.1.1. Wynalazek tajny … 176
    • 3.1.2. Wynalazek biotechnologiczny … 177
• 4. Patent … 178
• 5. Dodatkowe prawo ochronne … 182
• 6. Wzór użytkowy … 183
• 7. Wzór przemysłowy … 185
• 8. Umowa licencyjna … 190
• 9. Znaki towarowe … 193
  
  • 9.1. Szczególne znaki towarowe … 198
  • 9.2. Procedura zgłaszania znaku towarowego — podstawowe informacje … 199
  • 9.3. Uzyskanie prawa ochronnego … 200
• 10. Oznaczenia geograficzne … 204
• 11. Topografie układów scalonych … 211
• 12. Urząd Patentowy … 215
• 13. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu cywilnym … 219

oraz:

• Zamiast zakończenia … 221
• Bibliografia … 223
• Aneks. Wybrane orzeczenia … 227

Wszystkie adresy publikacyjne aktów prawnych posiadają hiperłącza do:

• Internetowego Systemu Aktów Prawnych Sejmu RP (www.isap.sejm.gov.pl) — w przypadku krajowych aktów prawa powszechnego,
• Bazy aktów prawnych Unii Europejskiej EUR-Lex (www.eur-lex.europa.eu) — w przypadku unijnych aktów prawnych.

Na początku książki zawarto wykaz używanych skrótów:

• Akty prawne (źródła prawa)
• Czasopisma i publikatory
• Instytucje, organy i organizacje
• Pozostałe skróty

Na końcu książki podano 10 wybranych orzeczeń sądów dotyczących zagadnień prawa własności intelektualnej (m.in. Sądu Najwyższego - Izby Cywilnej, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz sądów powszechnych).

Głównym założeniem pracy jest krótkie wprowadzenie w zakres skomplikowanych i niezwykle delikatnych zagadnień własności intelektualnej — dość specyficznego rodzaju własności, która obejmuje prawa związane między innymi z ochroną własności literackiej, własności przemysłowej czy ochroną działalności artystycznej.

Cel, jaki wyznaczam, jest trudny do zrealizowania. Zakładam, że odbiorcami tej pracy będą przede wszystkim osoby bez wykształcenia prawniczego: studenci kierunków nauk społecznych, zarządzania czy nauk medycznych, ale lektura monografii może też być przydatna osobom pragnącym uporządkować swoją wiedzę na temat prawa autorskiego i praw pokrewnych oraz własności przemysłowej. Dlatego też prezentowane zagadnienia muszą być omawiane w sposób przystępny, zrozumiały i łatwy do przyswojenia. Zdaję sobie sprawę, że niejednokrotnie będzie to pierwszy kontakt czytelnika z często niezrozumiałym językiem prawnym i prawniczym. Nie można jednak przedstawiać zagadnień własności intelektualnej, pisząc o niej językiem literackim, tym bardziej, że wiele ustaw z zakresu szeroko rozumianego prawa własności intelektualnej używa bardzo często specyficznych określeń. Nie jest możliwe więc opanowanie wiedzy z zakresu własności intelektualnej bez przyswojenia sobie, chociaż w podstawowym zakresie, niektórych pojęć prawnych.

Ta sama przesłanka wpłynęła na przedstawienie w nieco poszerzonym zakresie źródeł prawa. Przedstawiony został katalog i systematyzacja źródeł prawa krajowego, prawa międzynarodowego oraz prawa unijnego z uwzględnieniem postanowień Traktatu Lizbońskiego. Rzecz jasna, analiza tego zagadnienia została ograniczona przede wszystkim do tych źródeł prawa, które dominują w katalogu źródeł prawa własności intelektualnej.

Wydanie to, podobnie jak wcześniejsze, oprócz podstawowych informacji, w tym niezbędnych definicji, w wielu miejscach zawiera interpretację przepisów regulujących tę obszerną dziedzinę prawa; przytoczone są także fragmenty orzeczeń sądowych.

Również w załączniku do monografii umieszczono kilka wybranych sentencji orzeczeń sądowych, których dokładniejsza analiza niewątpliwie będzie skutkowała właściwym zrozumieniem zagadnień prawa własności intelektualnej.

Ze względów merytorycznych i edytorskich wiele zagadnień istotnych dla lepszego poznania problematyki prawa własności intelektualnej, w przedmiotowej pracy zostało jedynie zasygnalizowanych. W takich sytuacjach przywołana została literatura, która ułatwić może zrozumienie prezentowanych zagadnień.

Jest to już kolejne, trzecie, zmienione i uzupełnione wydanie monografii, jednak w dalszym ciągu aktualne jest stwierdzenie odnoszące się do niedoskonałości pracy. Wynika to zarówno z bardzo obszernego zakresu przedmiotowego prawa własności intelektualnej, jak i z nieustannego rozwoju tego prawa.

Założeniem autora było przedstawienie głównych zagadnień, instytucji, które stanowią o istocie problemu i mogą być przydatne czy wręcz niezbędne do zrozumienia natury prawa własności intelektualnej. Mam nadzieję, że każda z osób sięgających po tę pozycję znajdzie w niej coś interesującego, a przede wszystkim pomocnego.

Praca ta nie aspiruje do miana kompleksowego opracowania z zakresu prawa własności intelektualnej, nie jest też próbą komentarza ustaw regulujących obszar prawa własności intelektualnej. Co najwyżej może być jedynie elementarzem, przewodnikiem po prawie własności intelektualnej i nie zastąpi lektury odpowiednich ustaw, komentarzy czy orzecznictwa. Jak już zasygnalizowano, celem pracy jest jedynie przedstawienie kompendium wiedzy. Dlatego też niektóre zagadnienia zostały opracowane bardziej szczegółowo, inne zaś zostały tylko zasygnalizowane.

Praca została podzielona na cztery części.

W pierwszej omówione zostały zagadnienia ogólne prawa własności intelektualnej oraz podstawowe źródła. Przedstawiono w niej również krótki, z konieczności, rys historyczny.

Część druga to omówienie podstawowych zagadnień prawa autorskiego, między innymi podmiot i przedmiot prawa autorskiego, zagadnienia dotyczące ochrony praw autorskich oraz możliwości korzystania z twórczości autorów.

Część trzecia zawiera podstawowe informacje z zakresu praw pokrewnych.

I w końcu część czwarta to analiza prawa własności przemysłowej.

Chociaż na rynku wydawniczym nie brakuje monografii, podręczników i skryptów omawiających zagadnienia własności intelektualnej, to mam nadzieję, że pozycja ta okaże się również wielce pomocna w przyswajaniu wiedzy i poznawaniu zawiłości prawa własności intelektualnej.

Wszystkim tym, którzy chcieliby poszerzyć swoją wiedzę z zakresu prawa własności intelektualnej, pragnę dodatkowo polecić lekturę monografii zarówno inspirujących autora do zajęcia się prawem własności intelektualnej i prac potwierdzających urok praw autorskich, jak i świadczących o wyjątkowej pozycji prawa własności intelektualnej, nie tylko w systemie prawnym, ale przede wszystkim wskazujących ogromne znaczenia prawa własności intelektualnej w codziennym życiu każdego człowieka. Wszystkie te prace przywołane są przypisach, a w sposób szczególny chcę zarekomendować:

• J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2010.
• E. Ferenc-Szydełko (red.), Prawo autorskie. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2021.
• K. Grzybczyk, Ikony popkultury a prawo własności intelektualnej. Jak znani i sławni chronią swoje prawa, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
• M. Jakubowiak, Nieuchronny plagiat. Prawo autorskie w nowoczesnym dyskursie literackim, Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo, Warszawa 2017.
• R. Markiewicz, Zabawy z prawem autorskim, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
• R. Markiewicz, Ilustrowane prawo autorskie, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2018.
• J. Sieńczyło-Chlabicz (red.), Prawo własności intelektualnej. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2021.
• P. Stec (red.), Własność intelektualna w przedsiębiorstwie. Wybrane problemy prawne i ekonomiczne, Gliwicka Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości, Gliwice 2010.
• M. Załucki (red.), Prawo własności intelektualnej. Repetytorium, Difin, Warszawa 2010.
• P. Podrecki, Środki ochrony praw własności intelektualnej, LexisNexis, Warszawa 2010.
• L. Łukaszuk, Dobra intelektualne, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.

Wskazane powyżej prace są jedynie niewielką częścią bardzo obszernej i ciekawej bibliografii z zakresu prawa własności intelektualnej i w dużym stopniu stanowiły inspirację dla powstania niniejszej monografii.

Powszechny dostęp do aktów prawnych z zakresu prawa krajowego i unijnego, jak i możliwość korzystania z różnych form źródeł, między innymi pliki (PDF), oraz częste zmiany w obowiązujących aktach prawnych przemawiają za usunięciem części aneksu zawierającej w wydaniu II fragmenty ustaw i konwencji. Nie mniej lektura (nawet pobieżna) wskazanych w tekście monografii materialnych źródeł prawa własności intelektualnej jest warunkiem niezbędnym do zrozumienia istoty omawianych zagadnień.

Niniejsza publikacja stanowi uzupełnione i uaktualnione wydanie Prawa własności intelektualnej. Zarys problematyki (2013). Uzupełniono bibliografię i przypisy, dodano orzecznictwo, w treści pracy wprowadzono nowe wątki, a niektóre usunięto.

Praca uwzględnia stan prawny na dzień 30 sierpnia 2022 r.

Wydanie niniejszej pozycji poprzedziła publikacja:

• Mirosław Borkowski, Prawo własności intelektualnej. Zarys problematyki, wyd. II uzupełn., Gdańsk 2013, Wydawnictwo GSW, ISBN 978-83-89762-52-8 (stron 252, format 17x24 cm (B5), nakład wyczerpany)
  https://gsw.gda.pl/pl/content/prawo-wlasnosci-intelektualnej-zarys-probl...